آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشاركت

ماده 1: در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح به كار رفته است:
قانون: قانون نحوه انتشار اوراق مشاركت.
طرح: طرح های عمرانی انتفاعی. -
دولت: منظور طرحی است كه در مدت معقولی پس از شروع بهره برداری علاوه بر تأمین هزینه های جاری و استهلاک، سرمایه سود متناسبی به تبعیت از سیاست دولت را نیز عاید نماید. منظور از انتفاع، انتفاع مالی است، به نحوی كه فایده های ناشی از بهره برداری طرح قابل فروش و قابل تقویم به پول باشد.

اوراق مشاركت: اوراق بهادار بانام یا بی نامی است كه به موجب قانون یا مجوز بانک مركزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح های عمرانی انتفاعی دولت - مندرج در قوانین بودجه سالانه كشور یا برای تأمین منابع مالی مورد نیاز جهت ایجاد، تكمیل و توسعه طرح های سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی شامل منابع مالی لازم برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شركت های دولتی، شهرداری ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و مؤسسات عام المنفعه و شركت های وابسته به دستگاه های مذكور، شركت های سهامی عام و خاص و شركت های تعاونی تولید منتشر می شود و سرمایه گذارانی كه قصد مشاركت در اجرای طرح های یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می گردد.

اوراق مشاركت قابل تعویض با سهام: اوراقی است كه توسط شركت های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی با سهام سایر شركت های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تعویض می شود. اوراق مشاركت قابل تبدیل به سهام: اوراقی است كه توسط شركت های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی یا زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شركت های موضوع طرح اوراق مشاركت، تبدیل می گردد.

ناشر: دستگاه دولتی یا غیردولتی است كه به موجب ماده (4) قانون، اجازه انتشار اوراق مشاركت را دارد.

عامل: بانكی است كه از طرف ناشر نسبت به عرضه اوراق برای فروش، پرداخت سود علی الحساب و قطعی، بازپرداخت اصل مبلغ اوراق مشاركت در سررسید یا بازخرید آن قبل از سررسید، كسر و پرداخت مالیات موضوع ماده (3) قانون و انجام سایر امور مرتبط، طبق قرارداد عاملیت مبادرت می ورزد.

امین: شخص حقیقی یا حقوقی است كه از طرف بانک مركزی انتخاب می شود و به منظور حفظ منافع دارندگان اوراق مشاركت و حصول اطمینان از صحت عملیات ناشر در طرح، نسبت به مصرف وجوه، نحوه نگه داری حساب ها و صورت های مالی و عملكرد اجرایی ناشر به موجب قرارداد منعقد شده، مستمراً رسیدگی و اظهارنظر می نماید.

وظایف امین در مورد طرح های عمرانی انتفاعی دولت به مسئولیت سازمان برنامه و بودجه انجام خواهد شد.

بانک مركزی: بانک مركزی جمهوری اسلامی ایران.

هیئت تشخیص: هیئتی است مركب از نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه و بانک مركزی كه انتفاعی بودن طرح های عمرانی دولت را مورد تأیید قرار می دهد.

ماده 2: دارندگان اوراق مشاركت كه به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشاركت در نتیجه مالی حاصل از اجرای طرح های مربوط سهیم خواهند بود.

ماده 3: هر ورقه مشاركت نشان دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در مشاركت است. با فروش اوراق مشاركت رابطه وكیل و موكل بین « ناشر» و خریدار اوراق محقق می شود .«ناشر» به وكالت از طرف خریداران اوراق می تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق جهت اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه كالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. انتقال اوراق به اختیار تفویضی تحت عنوان وكالت خدشه وارد نمی نماید و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است.

ماده 4: مصرف وجوه حاصل از واگذاری اوراق مشاركت در غیر اجرای طرح های مربوط، در حكم تصرف غیرقانونی در وجوه و اموال عمومی محسوب خواهد شد.

ماده 5: بانک مركزی در صورت تأیید گزارش توجیهی فنی اقتصادی و مالی طرح های مشمول قانون كه از طرف - مقتضیان با تأیید عامل ارایه می شود، با در نظر داشتن شرایط انتشار اوراق مشاركت، مجوز لازم را ظرف مدت یک ماه از تاریخ دریافت گزارش در چارچوب این آیین نامه صادر می نماید.

تبصره1: گزارش توجیهی فنی اقتصادی و مالی طرح های غیردولتی مذكور باید قبل از ارسال به - بانک مركزی مورد بررسی و تأیید عامل قرار گیرد. مدت رسیدگی بانک عامل حداكثر یک ماه خواهد بود.

تبصره 2: در مورد طرح های عمرانی انتفاعی دولت، مطابق ماده (3) این آیین نامه عمل خواهد شد.

ماده 6: حداكثر میزان (سقف) اوراق مشاركت قابل انتشار برای طرح های موضوع ماده (1) قانون در هر سال با توجه به سیاست های پولی و مالی كشور توسط شورای پول و اعتبار تعیین و اعلام می گردد.

ماده 7: گزارش توجیه فنی اقتصادی و مالی طرح های عمرانی انتفاعی دولت باید به سازمان برنامه و بودجه ارایه شود. سازمان برنامه و بودجه گزارش مزبور را همراه با نظرات كارشناسی خود ظرف یک ماه در هیئت تشخیص انتفاعی بودن طرح های عمرانی انتفاعی دولت مذكور در ماده (4) این آیین نامه مطرح و هیئت تشخیص حداكثر ظرف یک ماه نظر قطعی خود را در مورد انتفاعی بودن از طریق سازمان برنامه و بودجه به دستگاه های اجرایی اعلام می نماید. طرح های عمرانی انتفاعی دولتی كه به تأیید هیئت تشخیص رسیده باشد توسط سازمان برنامه و بودجه در لایحه بودجه سال آینده با علامت مشخص درج خواهد شد. تضمین بازپرداخت اصل و سود علی الحساب و سود تخصیص یافته اوراق مشاركت عمرانی دولت طبق ماده (8) قانون خواهد بود.

ماده 8: حداقل سهم الشركه ناشر در هر طرح )اعم از آورده نقدی و غیرنقدی و میزان سقف فردی اوراق مشاركت قابل انتشار برای طرح های موضوع اوراق مشاركت )به استثنای طرح های عمرانی انتفاعی دولت( با رعایت وضعیت مالی و اعتباری ناشر توسط بانک مركزی تعیین می شود.

ماده 9: تاریخ، شرایط و مراحل انتشار و عرضه اوراق به پیشنهاد ناشر و با موافقت بانک مركزی، با توجه به شرایط بازار سرمایه تعیین می شود. تمدید مهلت عرضه با تأیید بانک مركزی امكان پذیر است.

ماده 10 : ناشر پس از اخذ مجوز انتشار اوراق مشاركت باید مراتب را از طریق رسانه های جمعی به اطلاع عموم برساند. متن اطلاعیه انتشار باید قبلاً به تأیید عامل برسد.

ماده 11 : در صورت فروش صددرصد اوراق مشاركت منتشر شده در مدت مقرر، بانک مركزی اجازه برداشت از وجوه جمع آوری شده را به ناشر خواهد داد. در صورت عدم فروش صددرصد اوراق مشاركت منتشر شده در مدت مذكور بانک مركزی باید از طریق تمدید مهلت فروش یا طرق دیگر چگونگی تأمین كسری منابع مورد نیاز طرح را توسط ناشر تعیین نماید. در صورت عدم تأمین كسری منابع توسط ناشر طی مهلت مقرر، بانک مركزی دستور انتظار اطلاعیه مربوط به استرداد وجوه دارندگان اوراق مشاركت را حداكثر ظرف یک هفته به عامل خواهد داد. هزینه های مالی ناشی از این امر بر عهده ناشر خواهد بود.

ماده 12 : بانک مركزی به منظور حصول اطمینان از بازپرداخت اصل اوراق مشاركت در سررسید، به تشخیص خود، ناشر را ملزم به تأمین تضمین های لازم نزد عامل می نماید.

ماده 13 : میزان سود قطعی قابل پرداخت به دارندگان اوراق، پس از خاتمه اجرای طرح توسط امین طرح ظرف پنج ماه پس از سررسید نهایی محاسبه و به تأیید بانک مركزی خواهد رسید.

ماده 14 : بانک مركزی وظایف و اختیارات امین و میزان حق الزحمه خدمات مربوط و ترتیب پرداخت آن را طی قرارداد منعقد شده با وی تعیین می نماید.

ماده 15 : ناشر موظف است بازپرداخت اصل و سود متعلق را در سررسیدهای مقرر در اوراق، تعهد كند و وثایق لازم را برای تضمین بازپرداخت اصل و سود متعلق به اوراق توسط عامل، در اختیار عامل قرار دهد. در صورت عدم ایفای تعهدات در سررسیدهای مقرر، عامل مكلف است از محل تضمین مذكور رأساً اقدام نماید. مهلت پرداخت مابه التفاوت سودهای قطعی و سودهای علی الحساب پرداخت شده برحسب انواع اوراق حداكثر شش ماه پس از سررسید نهایی اوراق، خواهد بود.
ماده 17 : ناشر موظف به انجام سایر تعهداتی است كه به هنگام فروش اوراق، پذیرفته و آن تعهدات، مورد تأیید بانک مركزی نیز قرار گرفته است.

ماده 18 : اعطای هرگونه امتیازی به دارندگان اوراق مشاركت از جمله، اختیار تعویض یا تبدیل اوراق مشاركت و تخفیفات فروش منوط به موافقت بانک مركزی و اخذ تضمینات لازم توسط عامل است.

تبصره: اعطای این گونه امتیازات از جمله تعهداتی به حساب می آید كه باید به موقع ایفا گردد و تأخیر در اعطای آن مشمول خسارت ناشی از تأخیر زمانی و افزایش قیمت خواهد بود.

ماده 19 : ناشر موظف است، چنان چه اوراق علاوه بر سازمان بورس اوراق بهادار (كه با مجوز سازمان بورس صورت می گیرد) توسط عامل نیز قابل معامله و قابل بازخرید قبل از سررسید باشد، وجوه لازم را جهت بازخرید اوراق، طبق قرارداد عاملیت در اختیار عامل قرار دهد.

ماده 20 : ناشر موظف است حق الزحمه انجام خدمات امین را، به ترتیب مقرر در قرارداد منعقد شده بین بانک مركزی و امین پرداخت نماید و بلافاصله پس از فروش اوراق، سیستم حسابداری مطابق با استانداردهای مورد قبول سازمان حسابرسی را در مورد طرح مورد نظر به طور جداگانه و خارج از سایر عملیات و فعالیت های خود، مستقر و به مورد اجرا گذارد.

تبصره: امین طرح های عمرانی انتفاعی دولت از مفاد این ماده مستثنی است.

ماده 21 : ناشر موظف است، اطلاعیه حاوی گزارش وضعیت مالی و عملكرد اجرایی طرح را همراه اظهارنظر امین، پس از كسب مجوز انتشار اطلاعیه از بانک مركزی، حداقل هر شش ماه یا در مقاطعی كه توسط بانک مركزی تعیین می گردد، از طریق یكی از روزنامه های كثیرالانتشار منتشر نماید.

ماده 22 : امین موظف است، نسبت به مصرف وجوه، نگه داری حساب ها و صورت های مالی طرح رسیدگی و اظهارنظر نماید و گزارش های مربوط را حداكثر هر شش ماه یک بار، به بانک مركزی ارایه دهد.

ماده 23 : امین مكلف است، نسبت به مقررات و ضوابط حاكم بر معاملات ناشر در طرح هم چنین انطباق معاملات انجام شده با ضوابط و مقررات مربوط رسیدگی و اظهارنظر نماید. هم چنین امین مكلف است ظرف مدتی كه به موجب قرارداد منعقد شده با بانک مركزی تعیین می شود، نسبت به كفایت روش های حسابداری ناشر در طرح رسیدگی و اظهارنظر نماید.

ماده 24 : عامل، اوراق مشاركت را برای فروش عرضه و سود علی الحساب اوراق را پس از كسر مالیات در مقاطع تعیین شده پرداخت می نماید.

ماده 25 : عامل، اصل مبلغ اوراق را در سررسید با رعایت ماده (15) این آیین نامه بازپرداخت می نماید.

ماده 26 : عامل، سود قطعی اوراق مشاركت را پس از كسر مالیات و تأیید بانک مركزی پرداخت می نماید.

ماده 27 : چگونگی پرداخت مالیات موضوع تبصره ماده (7) قانون، حداكثر سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مركزی تعیین می شود.

ماده 28 : شركت های سهامی عام پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار با تأیید قبلی سازمان مذكور و رعایت ضوابط مربوط می توانند اوراق مشاركت قابل تبدیل و تعویض با سهام منتشر نمایند.

ماده 29 : اوراق مشاركت ممكن است، قابل تعویض با سهام سایر شركت های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار باشد. در این صورت ناشر موظف است، حداقل به میزان اوراق مشاركت قابل تعویض، موجودی سهام شركت های مذكور را تا سررسید نهایی اوراق مشاركت نگه داری نماید.

ماده 30 : اوراق مشاركت ممكن است، قابل تبدیل به سهام شركت (سهامی عام) باشد. در این صورت مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش خاص بازرس یا بازرسان شركت اجازه انتشار اوراق مشاركت را می دهد و شرایط و مهلتی را كه طی آن دارندگان این گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام شركت تبدیل كنند، تعیین و اجازه افزایش سرمایه را به هیئت مدیره خواهد داد.

تبصره: مابه التفاوت سود قطعی و سود علی الحساب می تواند قابل تعویض یا تبدیل به سهام باشد.

ماده 31 : حق تقدم سهامداران شركت در خرید سهام قابل تبدیل با اوراق مشاركت با تصویب مجمع عمومی فوق العاده شركت منتفی خواهد بود.

ماده 32 : شرایط مشاركت و ترتیب تعویض و تبدیل ورقه مشاركت، به سهام باید در ورقه مشاركت قید شود. تبدیل و تعویض ورقه مشاركت به سهم منوط به درخواست دارنده ورقه مشاركت است.

ماده 33 : در مورد ماده (30) هیئت مدیره شركت براساس تصمیم مجمع عمومی مذكور در همان ماده در پایان مهلت مقرر معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراق مشاركتی كه جهت تبدیل به سهام شركت عرضه شده است، سرمایه شركت را افزایش داده و پس از ثبت این افزایش در مرجع ثبت شركت ها سهام جدید صادر خواهد كرد و به دارندگان اوراق مذكور معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراقی كه به شركت تسلیم كرده اند سهم خواهد داد.

ماده 34 : از تاریخ تصمیم مجمع مذكور در ماده (30)تا سررسید نهایی اوراق یا زمان تحقق افزایش سرمایه موضوع اوراق مشاركت، شركت نمی تواند اوراق مشاركت جدید قابل تعویض یا قابل تبدیل به سهام منتشر كند، یا نسبت به كاهش یا افزایش سرمایه اقدام نماید یا سرمایه خود را مستهلک سازد یا آن را از طریق بازخرید سهام كاهش دهد، یا اقدام به تقسیم اندوخته كند یا در نحوه تقسیم منافع تغییراتی بدهد. كاهش سرمایه شركت در نتیجه زیان های وارد شده كه منتهی به تقلیل مبلغ اسمی سهامی یا تقلیل تعداد سهام بشود، شامل سهامی كه دارندگان اوراق مشاركت در نتیجه تبدیل اوراق خود دریافت می دارند نیز می گردد، این گونه دارندگان اوراق قرضه از همان موقع انتشار اوراق مذكور، سهامدار شركت محسوب می شوند.

ماده 35 : از تاریخ تصمیم مجمع مذكور در ماده (30) تا سررسید نهایی اوراق مشاركت یا زمان تحقق افزایش سرمایه موضوع اوراق مشاركت، صدور سهام جدید در نتیجه انتقال اندوخته سرمایه و به طور كلی دادن سهم یا تخصیص یا پرداخت وجه به سهامداران تحت عناوینی از قبیل جایزه یا منافع انتشار سهام ممنوع خواهد بود مگر آن كه حقوق دارندگان اوراق مشاركت كه متعاقباً اوراق خود را به سهام شركت تبدیل می كنند به نسبت سهامی كه در نتیجه تبدیل مالک می شوند حفظ شود. به منظور فوق شركت باید تدابیر لازم را اتخاذ كند تا دارندگان اوراق كه متعاقباً اوراق خود را به سهام شركت تبدیل می كنند بتوانند به نسبت و تحت همان شرایط حقوق مالی مذكور را استیفا نمایند.


ماده 36 : در قراردادهای مشاركت در صورت توافق طرفین می تواند داور تعیین نمود.

ماده 37 : وزارت خانه ها، مؤسسات و شركت های دولتی، شهرداری ها و سایر دستگاه های اجرایی موظف اند، اوراق مشاركت موضوع این آیین نامه را به عنوان وثیقه طرف های معامله در قراردادهای مربوط بپذیرند.

ماده 38 : دریافت مجوز انتشار اوراق از سوی ناشر، قبولی عاملیت توسط عامل و انعقاد قرارداد حسابرسی به عنوان امین طرح به منزله قبول كلیه آثار و تعهدات ناشی از مقررات این آیین نامه و دستورالعمل اجرایی آن است.