قانون کار جمهوري اسلامی ایران-فصل پنجم

فصل پنجم - آموزش واشتغال

کارآموز و مراکز کارآموزي
مراکز کارآموزي
ماده 107 : در اجراي اهداف قانون اساسی و به منظور اشتغال مولد و مستمر جویندگان کار ونیز بالا بردن دانش فنی کارگران وزارت کار و امور اجتماعی مکلف است امکانات آموزشی لازم را فراهم سازد.
تبصره 1 : وزارت خانه ها و سازمانهاي ذیفنع موظف به همکاری هاي لازم با وزارت کار و امور اجتماعی می باشند.
ماده 108 : وزارت کار و امور اجتماعی موظف است برحسب نیاز و باتوجه به استقرار نوع صنعت موجود درنقاط مختلف کشور براي ایجاد و توسعه مراکز کارآموزي ذیل در سطوح مختلف مهارت اقدام نماید:
الف– مراکز کارآموزي پایه براي آموزش کارگران وکارجویان غیرماهر
ب- مراکز کارآموزي تکمیل مهارت و تخصصهاي موردي براي بازآموزي، ارتقاء مهارت وتعلیم تخصصهاي پیشرفته به کارگران وکارجویان نیمه ماهر، ماهر و مربیان آموزش حرفه اي
ج - مراکز تربیت مربی براي آموزش مربیان مراکز کارآموزي
د- مراکز کارآموزي خاص معلولین و جانبازان با همکاري وزارت خانه ها و سازمان هاي ذیربط (مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بنیاد شهید، بنیاد جانبازان و....)
ماده 109 : مراکز آموزش مذکور در ماده 108 این قانون از نظر مالی و اداري با رعایت قانون محاسبات عمومی به طور مستقل زیر نظر وزارت کار و امور اجتماعی اداره خواهند شد.
ماده 110 : واحدهاي صنعتی، تولیدي و خدماتی به منظور مشارکت در امر آموزش کارگر ماهر و نیمه ماهر موردنیاز خویش مکلفند نسبت به ایجاد مراکز کارآموزي جوار کارگاه و یا بین کارگاهی، همکاری هاي لازم را با وزارت کار و امور اجتماعی بعمل آورند.

الف– کسانی که فقط براي فراگرفتن حرفه خاص، بازآموزي یا ارتقاء مهارت براي مدت معین در مراکز کارآموزي و یا آموزشگاه هاي آزاد آموزش می بینند.

ب – افرادي که به موجب قرارداد کارآموزي به منظور فراگرفتن حرفه اي خاص، براي مدت معین که زاید بر سه سال نباشد، در کارگاهی معین به کارآموزي توام با کار اشتغال دارند، مشروط برآنکه سن آنها از 15 سال کمتر نبوده واز 18 سال تمام بیشتر نباشد.

تبصره 1 : کارآموزان بند الف ممکن است کارگرانی باشند که مطابق توافق کتبی منعقده با کارفرما به مراکز کارآموزي معرفی میشوند و یا داوطلبانی باشند که شاغل نیستند و راسا به مراکز کارآموزي مواجعه مینمایند.

تبصره 2 : دستورالعملهاي مربوط به شرایط پذیرش، حقوق و تکالیف دوره کارآموزي داوطلبان مذکور در بند "ب" با پیشنهاد شورایعالی کار، به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی میرسد.

ماده 113 : کارگران شاغلی که مطابق تبصره یک ماده 112 براي کارآموزي در یکی از مراکز کارآموزي پذیرفته میشوند، از حقوق زیر برخوردار خواهند بود:

الف- رابطه استخدامی کارگر درمدت کارآموزي قطع نمیشود و این مدت از هر لحاظ جزء سوابق کارگر محسوب میشود.

ب – مزد کارگر در مدت کارآموزي از مزد ثابت و یا مزد مبنا کمتر نخواهد بود.

ج – مزایاي غیرنقدي، کمکها وفوق العاده هائی که براي جبران هزینه زندگی و مسئولیت هاي خانوادگی به کارگر پرداخت میشود در دوره کارآموزي کماکان پرداخت خواهد شد. چنانچه کارفرما قبل از پایان مدت، بدون دلیل موجه مانع ادامه کارآموزي شود واز این طریق خسارتی به کارگر وارد گردد، کارگر میتواند به مراجع حل اختلاف مندرج در این قانون مراجعه و مطالبه خسارت نماید.

ماده 114 : کارگري که مطابق تبصره ( 1) ماده 112 براي کارآموزي در یکی از مراکز کارآموزي پذیرفته میشود مکلفاست :

الف– تا پایان مدت مقرر به کارآموزي بپردازد و به طور منظم در برنامه هاي کارآموزي شرکت نموده و مقررات و آئین نامه هاي واحد آموزشی را مراعات نماید و دوره کارآموزي را با موفقیت به پایان برساند.

ب – پساز طی دوره کارآموزي، حداقل دوبرابر مدت کارآموزي در همان کارگاه به کار اشتغال ورزد.

تبصره 1 : درصورتی که کارآموز پس از اتمام کارآموزي حاضر به ادامه کار در کارگاه نباشد، کارفرما میتواند براي مطالبه خسارت مندرج در قرارداد کارآموزي به مراجع حل اختلاف موضوع این قانون مراجعه وتقاضاي دریافت خسارت نماید.

ماده 115 : کارآموزان مذکور در بند"ب" ماده 112 ، تابع مقررات مربوط به کارگران نوجوان مذکور در مواد 79 الی 84 این قانون خواهند بود ولی ساعت کار آنان از شش ساعت در روز تجاوز نخواهد کرد.

ماده 116 : قرارداد کارآموزي علاوه بر مشخصات طرفین باید حاوي مطالب ذیل باشد:

الف– تعهدات طرفین

ب – سن کارآموز

ج – مزد کارآموز

د- محل کارآموزي

ه – حرفه یا شغلی که طبق استاندارد مصوب، تعلیم داده خواهد شد

و- شرایط فسخ قرارداد (درصورت لزوم)

ز – هرنوع شرط دیگري که طرفین در حدود مقررات قانونی ذکر آنرا در قرارداد لازم بدانند.

ماده 117 : کارآموزي توام با کار نوجوانان تا سن 18 سال تمام(موضوع ماده 80 این قانون)درصورتی مجاز است که از حدود توانائی آنان خارج نبوده و براي سلامت و رشد جسمی و روحی آنان مضر نباشد.

ماده 118 : مراکز کارآموزي موظفند براي آموزش کارآموز، وسائل وتجهیزات کافی را مطابق استانداردهاي آموزشی وزارت کار و امور اجتماعی در دسترسی وي قرار دهند و به طور منظم و کامل، حرفه مورد نظر را به او بیاموزند. همچنین مراکز مذکور باید براي تامین سلامت و ایمنی کارآموز در محیط کارآموزي امکانات لازم را فراهم آورند.

 اشتغال

ماده 119 : وزارت کار و امور اجتماعی موظف است نسبت به ایجاد مراکز خدمات اشتغال درسراسر کشور اقدام نماید. مراکز خدمات مذکور موظفند تا ضمن شناسائی زمینه هاي ایجاد کار و برنامه ریزي براي فرصتهاي اشتغال نسبت به ثبت نام و معرفی بیکاران به مراکز کارآموزي(درصورت نیاز به آموزش)وی را معرفی به مراکز تولیدي، صنعتی، کشاورزي و خدماتی اقدام نمایند.

تبصره 1 :مراکز خدمات اشتغال در مراکز استانها موظف به ایجاد دفتري تحت عنوان دفتر برنامه ریزي و حمایت از اشتغال معلولین خواهند بود و کلیه موسسات مذکور در این ماده موظف به همکاري با دفاتر مزبور میباشند.

تبصره 2 : دولت موظف است تا در ایجاد شرکت هاي تعاونی(تولیدي، کشاورزي، صنعتی و توزیعی )،معلولین را از طریق اعطاي وامهاي قرض الحسنه درازمدت و آموزشهاي لازم و برقراري تسهیلات انجام کار و حمایت از تولید یا خدمات آنان مورد حمایت قرار داده و نسبت به رفع موانع معماري در کلیه مراکز موضوع این ماده و تبصره ها که معلولین در آنها حضور مییابند اقدام نماید.

تبصره 3 : وزارت کار و امور اجتماعی مکلف است تا آئین نامه هاي لازم را در جهت برقراري تسهیلات رفاهی موردنیاز معلولین شاغل در مراکز انجام کار با نظرخواهی از جامعه معلولین ایران و سازمان بهزیستی کشور تهیه و به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی برساند.

اشتغال اتباع بیگانه

ماده 120 : اتباع بیگانه نمیتوانند در ایران مشغول به کار شوند مگر آنکه اولا داراي روادید ورود با حق کار مشخص بوده و ثانیا مطابق قوانین و آئین نامه هاي مربوطه، پروانه کار دریافت دارند.

تبصره 1 : اتباع بیگانه ذیل مشمول مقررات ماده 120 نمیباشند :

الف– اتباع بیگانه اي که منحصرا در خدمت ماموریتهاي دیپلماتیک و کنسولی هستند با تائید وزارت امور خارجه.

ب – کارکنان و کارشناسان سازمان ملل متحد و سازمانهاي وابسته به آنها با تائید وزارت امور خارجه.

ج – خبرنگاران خبرگزاری ها و مطبوعات خارجی به شرط معامله متقابل و تائید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ماده 121 : وزارت کار و امور اجتماعی با رعایت شرایط ذیل در مورد صدور روادید با حق کار مشخص براي اتباع بیگانه موافقت و پروانه کار صادر خواهد کرد :

الف- مطابق اطلاعات موجود در وزارت کار و امور اجتماعی در میان اتباع ایرانی آماده به کار افراد داوطلب واجد تحصیلات و تخصص مشابه وجود نداشته باشد.

ب – تبعه بیگانه داراي اطلاعات و تخصص کافی براي اشتغال به کار موردنظر باشد.

ج – از تخصص تبعه بیگانه براي آموزش و جایگزینی بعدي افراد ایرانی استفاده شود.

تبصره 1 : احراز شرایط مندرج در این ماده با هیات فنی اشتغال است. ضوابط مربوط به تعداد اعضاء و شرایط انتخاب آنها ونحوه تشکیل جلسات هیات، به موجب آئین نامه اي خواهد بود که با پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی به تصویب هیات وزیران میرسد.

ماده 122 : وزارت کار و امور اجتماعی میتواند نسبت به صدور، تمدید وتجدید پروانه کار افراد ذیل اقدام نماید : الف– تبعه بیگانه اي که حداقل ده سال مداوم در ایران اقامت داشته باشد.

ب – تبعه بیگانه اي که داراي همسر ایرانی باشد.

ج – مهاجرین کشورهاي بیگانه خصوصا کشورهاي اسلامی و پناهندگان سیاسی به شرط داشتن کارت معتبر مهاجرت و یا پناهندگی و پس از موافقت کتبی وزارتخانه هاي کشور وامورخارجه.

ماده 123 : وزارت کار و امور اجتماعی میتواند درصورت ضرورت و یا به عنوان معامله متقابل اتباع بعضی از دول و یا افراد بدون تابعیت را(مشروط برآنکه وضعیت آنان ارادي نباشد) پس از تائید وزارت کار و امورخارجه و تصویب هیات وزیران از پرداخت حق صدور، حق تمدید و یاحق تجدید پروانه کار معاف نماید.

ماده 124 : پروانه کار با رعایت مواد این قانون حداکثر براي مدت یکسال صادر یا تمدید و یا تجدید میشود.

ماده 125 : در مواردي که به عنوان رابطه استخدامی تبعه بیگانه با کارفرما قطع میشود کارفرما مکلف است ظرف پانزده روز، مراتب را به وزارت کار و امور اجتماعی اعلام کند. تبعه بیگانه نیز مکلف است ظرف پانزده روز پروانه کار خود را در برابر اخذ رسید، به وزارت کار و امور اجتماعی تسلیم نماید. وزارت کار و امور اجتماعی در صورت لزوم اخراج تبعه بیگانه را از مراجع ذیصلاح درخواست میکند.

ماده 126 : در مواردي که مصلحت صنایع کشور اشتغال فوري تبعه بیگانه را به طور استثنائی ایجاب کند، وزیر مربوطه مراتب را به وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می نماید و با موافقت وزیر کار و امور اجتماعی براي تبعه بیگانه، پروانه کار موقت بدون رعایت تشریفات مربوط به صدور روادید با حق کار مشخص، صادر خواهد شد.

تبصره 1 : مدت اعتبار پروانه کار موقت حداکثر سه ماه است و تمدید آن مستلزم تایید هیات فنی اشتغال اتباع بیگانه خواهد بود.

ماده 127 : شرایط استخدامی کارشناسان و متخصصین فنی بیگانه موردنیاز دولت با درنظر گرفتن تابعیت ومدت خدمت ومیزان مزد آنها و باتوجه به نیروي کارشناس داخلی، پس از بررسی واعلام نظر وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان امور اداري و استخدامی کشور، با تصویب مجلس شوراي اسلامی خواهد بود. پروانه کار جهت استخدام کارشناسان خارجی، در هر مورد پس از تصویب مجلس شوراي اسلامی از طرف وزارت کار و امور اجتماعی صادر خواهد شد.

ماده 128 : کارفرمایان مکلفند قبل از اقدام به عقد هرگونه قراردادي که موجب استخدام کارشناسان بیگانه میشود، نظر وزارت کار و امور اجتماعی را درمورد امکان اجازه اشتغال تبعه بیگانه استعلام نمایند.

ماده 129 : آئین نامه هاي اجرائی مربوط به اشتغال اتباع بیگانه از جمله نحوه صدور، تمدید، تجدید و لغو پروانه کار ونیز شرایط انتخاب اعضا، هیات فنی اشتغال، اتباع بیگانه مذکور در ماده 121 این قانون، با پیشنهاد وزیر کار و امور اجتماعی به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.