قانون کار جمهوري اسلامی ایران-فصل چهارم

ماده 85 : براي صیانت نیروي انسانی و منابع مادي کشور رعایت دستورالعمل هائی که ازطریق شوراي عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی ) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیري از بیماریهاي حرفه اي و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می شود، براي کلیه کارگاهها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.
تبصره 1 :کارگاه هائی خانوادگی نیز مشمول مقررات این فصل بوده و مکلف به رعایت اصول فنی و بهداشت کار می باشند.

ماده 86 : شورای عالی حفاظت فنی مسئول تهیه موازین و آئین نامه هاي حفاظت فنی میباشد و از اعضاء ذیل تشکیل میگردد:
 1- وزیر کار و امور اجتماعی یا معاون او که رئیس شورا خواهد بود
 2- معاون وزارت صنایع
 3- معاون وزارت صنایع سنگین
 4- معاون وزارت کشاورزي
 5- معاون وزات نفت
 6- معاون وزارت معادن و فلزات
 7- معاون وزارت جهاد سازندگی
 8- رئیس سازمان حفاظت محیط زیست
 9- دو نفر از استادان با تجربه دانشگاه در رشته هاي فنی
 10 – دو نفر از مدیران صنایع
 11 – دو نفر از نمایندگان کارگران
 12 - مدیرکل بازرسی کار وزارت کار و امور اجتماعی که دبیر شورا خواهد بود.

تبصره 1 : پیشنهادات شورا به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسیده و شورا در صورت لزوم میتواند براي تهیه طرح آئین نامه هاي مربوط به حفاظت فنی کارگران درمحیط کار وانجام سایر وظایف مربوط به شورا، کمیته هاي تخصصی مرکب از کارشناسان تشکیل دهد.

تبصره 2 : آئین نامه داخلی شورا با پیشنهاد شورای عالی حفاظت فنی به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید.

تبصره 3 : انتخاب اساتید دانشگاه، نمایندگان کارگران و نمایندگان مدیران صنایع مطابق دستورالعملی خواهد بود که توسط شورای عالی حفاظت فنی تهیه و به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید.

ماده 87 : اشخاص حقیقی وحقوقی که بخواهند کارگاه جدیدي احداث نمایند و یا کارگاههاي موجود را توسعه دهند، مکلفند بدوا برنامه کار و نقشه هاي ساختمانی و طرح هاي موردنظر را از لحاظ پیش بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار، براي اظهارنظر و تائید به وزارت کار و امور اجتماعی ارسال دارند. وزارت کار و امور اجتماعی موظف است نظرات خود را ظرف مدت یکماه اعلام نماید. بهره برداري از کارگاههاي مزبور منوط به رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی خواهد بود.

ماده 88 : اشخاص حقیقی یا حقوقی که به ساخت یا ورود و عرضه ماشین می پردازند مکلف به رعایت موارد ایمنی وحفاظتی مناسب میباشند.

ماده 89 : کارفرمایان مکلفند پیش از بهره برداري از ماشین ها، دستگاه ها، ابزار و لوازم که آزمایش شده است آزمایشهاي لازم را توسط آزمایشگاه ها و مراکز مورد تائید شورای عالی حفاظت فنی انجام داده و مدارك مربوطه راحفظ و یک نسخه از آنها براي اطلاع به وزارت کار و اموراجتماعی ارسال نمایند.

ماده 90 :کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که بخواهند لوازم حفاظت فنی وبهداشتی را وارد یا تولید کنند، باید مشخصات وسائل را حسب مورد همراه با نمونه هاي آن به وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال دارند و پس از تائید، به ساخت یا وارد کردن این وسایل اقدام نمایند.

ماده 91 : کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهاي موضوع ماده 85 این قانون مکلفند براساس مصوبات شوراي عالی حفاظت فنی براي تامین حفاظت و سلامت وبهداشت کارگران در محیط کار، وسایل وامکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق الذکر را به آنان بیاموزند و درخصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداري از وسایل حفاظتی وبهداشتی فردي و اجراي دستورالعملهاي مربوطه کارگاه میباشند.

ماده 92 : کلیه واحدهاي موضوع ماده 85 این قانون که شاغلین در آنها به اقتضاي نوع کار در معرض بروز بیماری هاي ناشی از کار قرار دارند باید براي همه افراد مذکور پرونده پزشکی تشکیل دهند و حداقل سالی یک بار توسط مراکز بهداشتی درمانی از آنها معاینه و آزمایش هاي لازم را بعمل آورند و نتیجه را در پرونده مربوطه ضبط نمایند.

تبصره 1 : چنانچه با تشخیص شوراي پزشکی نظر داده شود که فرد معاینه شده به بیماري ناشی از کار مبتلا یا در معرض ابتلا باشد کارفرما و مسئولین مربوطه مکلفند کار او را براساس نظریه شوراي پزشکی مذکور بدون کاهش حق السعی در قسمت مناسب دیگر تعیین نمایند.

تبصره 2 : درصورت مشاهده چنین بیمارانی، وزارت کار و امور اجتماعی مکلف به بازدید و تائید مجدد شرایط فنی وبهداشت و ایمنی محیط کار خواهد بود.

ماده 93 : به منظور جلب مشارکت کارگران و نظارت برحسن اجراي مقررات حفاظتی و بهداشتی در محیط کار و پیشگیري از حوادث و بیماری ها، در کارگاه هائی که وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضروري تشخیص دهند کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل خواهد شد.

تبصره 1 : کمیته مذکور از افراد متخصص در زمینه حفاظت فنی وبهداشت حرفه اي و امور فنی کارگاه تشکیل میشود و از بین اعضاء دو نفر شخص واجد شرایطی که مورد تائید وزارتخانه هاي کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند تعیین میگردند که وظیفه شان برقراري ارتباط میان کمیته مذکور با کارفرما و وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشد.

تبصره 2 : نحوه تشکیل و ترکیب اعضاء براساس دستورالعمل هائی خواهد بود که توسط وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و ابلاغ خواهد شد.

ماده 94 : در مواردی که یک یا چند نفر از کارگران یا کارکنان واحدهاي موضوع ماده 85 این قانون امکان وقوع حادثه یا بیماري ناشی از کار را در کارگاه یا واحد مربوطه پیش بینی نمایند میتوانند مراتب را به کمیته حفاظت فنی وبهداشت کار یا مسئول حفاظت فنی و بهداشت کار اطلاع دهند و این امر نیز بایستی توسط فرد مطلع شده در دفتري که به همین منظور نگهداري میشود ثبت گردد.

تبصره 1 : چنانچه کارفرما یا مسئول واحد، وقوع حادثه یا بیماري ناشی از کار را محقق نداند موظف است در اسرع وقت موضوع را همراه با دلایل ونظرات خود به نزدیک ترین اداره کار و امور اجتماعی محل اعلام نماید. اداره کار و امور اجتماعی مذکور موظف است در اسرع وقت توسط بازرسین کار به موضوع رسیدگی و اقدام لازم را معمول نماید.

ماده 95 : مسئولیت اجراي مقررات و ضوابط فنی وبهداشت کار برعهده کارفرما یا مسئولین واحدهاي موضوع ذکر شده در ماده 85 این قانون خواهد بود. هرگاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوي کارفرما یا مسئولین واحد، حادثه اي رخ دهد، شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفري و حقوقی و نیز مجازات هاي مندرج در این قانون مسئول است.

تبصره 1 : کارفرما یا مسئولان واحدهاي موضوع ماده 85 این قانون موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه اي که فرم آن را از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام میگردد ثبت و مراتب را سریعا به صورت کتبی به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند.

تبصره 2 : چنانچه کارفرما یا مدیران واحدهاي موضوع ماده 85 این قانون براي حفاظت فنی و بهداشت کار وسایل و امکانات لازم را در اختیار کارگر قرار داده باشند و کارگر با وجود آموزشهاي لازم و تذکرات قبلی بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود از آنها استفاده ننماید کارفرما مسئولیتی نخواهد داشت. درصورت بروز اختلاف، راي هیات حل اختلاف نافذ خواهد بود.
بازرسی کار

ماده 96 : به منظور اجراي صحیح این قانون و ضوابط حفاظت فنی، اداره کل بازرسی وزارت کار و امور اجتماعی با وظایف ذیل تشکیل میشود :
الف– نظارت بر اجراي مقررات ناظر به شرایط کار به ویژه مقررات حمایتی مربوط به کارهاي سخت و زیان آور وخطرناك، مدت کار، مزد، رفاه کارگر، اشتغال زنان و کارگران نوجوان
ب – نظارت براجراي صحیح مقررات قانون کار و آئین نامه ها و دستورالعمل هاي مربوط به حفاظت فنی
ج – آموزش مسائل مربوط به حفاظت فنی و راهنمائی کارگران، کارفرمایان و کلیه افرادي که در معرض صدمات و ضایعات ناشی از حوادث وخطرات ناشی از کار قرار دارند.
د- بررسی و تحقیق پیرامون اشکالات ناشی از اجراي مقررات حفاظت فنی و تهیه پیشنهاد لازم جهت اصلاح میزان ها و دستورالعمل هاي مربوط به موارد مذکور، مناسب با تحولات و پیشرفت هاي تکنولوژي
ه – رسیدگی به حوادث ناشی از کار در کارگاه هاي مشمول و تجزیه و تحلیل عمومی و آماري این گونه موارد به منظور پیش گیري حوادث.

تبصره 1 : وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی مسئول برنامه ریزي، کنترل، ارزشیابی و بازرسی در زمینه بهداشت کار و درمان کارگري بوده و موظف است اقدامات لازم را در این زمینه بعمل آورد.

تبصره 2 : بازرسی به صورت مستمر، همراه با تذکر اشکالات و معایب و نواقص و در صورت لزوم تقاضاي تعقیب متخلفان در مراجع صالح انجام میگیرد.

ماده 97 : اشتغال در سمت بازرسی کار منوط به گذراندن دوره هاي آموزش نظري و علمی در بدو استخدام است.

تبصره 1 : آئین نامه شرایط استخدام بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار با پیشنهاد مشترك وزارت کار و امور اجتماعی وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی و سازمان امور اداري و استخدامی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید این شرایط به نحوي تدوین خواهد شد که ثبات و استقلال شغلی بازرسان را تامین کند و آنها را از هرنوع تعرض مصون بدارد

ماده 98 : بازرسان کار وکارشناسان بهداشت کار در حدود وظایف خویش حق دارند بدون اطلاع قبلی در هرموقع از شبانه روز به موسسات مشمول ماده 85 این قانون وارد شده و به بازرسی بپردازند ونیز می توانند به دفاتر و مدارك مربوطه در موسسه مراجعه و درصورت لزوم از تمام یا قسمتی از آنها رونوشت تحصیل نمایند.

تبصره 1 : ورود بازرسان کار به کارگاه هاي خانوادگی منوط به اجازه کتبی دادستان محل خواهد بود.

ماده 99 : بازرسان کار وکارشناسان بهداشت کار حق دارند به منظور اطلاع از ترکیبات موادي که کارگران با آنها در تماس می باشند و یا در انجام کار مورد استفاده قرار می گیرند، به اندازه اي که براي آزمایش لازم است در مقابل رسید، نمونه بگیرند وبه روساي مستقیم خود تسلیم نمایند.

تبصره 1 : سایر مقررات مربوط به چگونگی بازرسی کار مطابق آئین نامه اي خواهد بود که با پیشنهاد شوراي عالی حفاظت فنی و بهداشت کار حسب مورد به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی و وزیر بهداشت، درمان وآموزش پزشکی خواهد رسید .

ماده 100 :کلیه بازرسان کار وکارشناسان بهداشت حرفه اي، داراي کارت ویژه حسب مورد با امضاء وزیر کار و اموراجتماعی یا وزیر بهداشت، درمان وآموزش پزشکی هستند که هنگام بازرسی باید همراه آنها باشد و درصورت تقاضاي مقامات رسمی یا مسئولین کارگاه ارائه شود.

ماده 101 : گزارش بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار درموارد مربوط به حدود وظایف و اختیاراتشان در حکم گزارش ضابطین دادگستري خواهد بود.

تبصره 1 : بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار می توانند، به عنوان مطلع وکارشناس در جلسات مراجع حل اختلاف شرکت نمایند.

تبصره 2 : بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار نمی توانند در تصمیم گیري مراجع حل اختلاف نسبت به پرونده هائی که قبلا به عنوان بازرس در مورد آنها اظهارنظر کرده اند، شرکت کنند.

ماده 102 : بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار نمی توانند در کارگاهی اقدام به بازرسی نمایند که خود یا یکی از بستگان نسبی آنها تا طبقه سوم و یا یکی از اقرباي سببی درجه اول ایشان به طور مستقیم در آن ذینفع باشند.

ماده 103  : بازرسان کار وکارشناسان بهداشت کار حق ندارند در هیچ مورد حتی پس از برکناري از خدمت دولت اسرار واطلاعات را که به مقتضاي شغل خود به دست آورده اند و یا نام اشخاصی را که به آنان اطلاعاتی داده یا موارد تخلف را گوشزد کرده اند، فاش نمایند.

تبصره 1 : متخلفین از مقررات این ماده مشمول مجازات هاي مقرر در قوانین مربوط خواهند بود.

ماده 104 : کارفرمایان و دیگر کسانی که مانع ورود بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار به کارگاههاي مشمول این قانون گردند و یا مانع انجام وظیفه ایشان شوند یا از دادن اطلاعات ومدارك لازم به آنان خودداري نمایند، حسب مورد به مجازاتهاي مقرر در این قانون محکوم خواهند شد.

ماده 105 : هرگاه در حین بازرسی، به تشخیص بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه اي احتمال وقوع حادثه و یا بروز خطر در کارگاه داده شود، بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه اي مکلف هستند مراتب را فورا و کتبا به کارفرما یا نماینده او و نیز به رئیس مستقیم خود اطلاع دهند.

تبصره 1 : وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حسب مورد گزارش بازرسان کار و کارشناسان بهداشت حرفه اي از دادسراي عمومی محل ودرصورت عدم تشکیل دادسرا از دادگاه عمومی محل تقاضا خواهند کرد فورا قرار تعطیل ولاك و مهر تمام یا قسمتی از کارگاه را صادر نماید. دادستان بلافاصله نسبت به صدور قرار اقدام و قرار مذکور پس از ابلاغ قابل اجراست. دستور رفع تعطیل توسط مرجع مزبور در صورتی صادر خواهد شد که بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه اي و یا کارشناسان ذیربط دادگستري رفع نواقص و معایب موجود را تائید نموده باشند.

تبصره 2 : کارفرما مکلف است در ایامی که به علت فوق کار تعطیل میشود مزد کارگران کارگاه را بپردازد.

تبصره 3 : متضرران از قرارهاي موضوع این ماده درصورت اعتراض به گزارش بازرس کار و یا کارشناس بهداشت حرفه اي و تعطیل کارگاه میتوانند از مراجع مزبور، به دادگاه صالح شکایت کنند و دادگاه مکلف است به فوریت و خارج از نوبت به موضوع رسیدگی نماید. تصمیم دادگاه قطعی و قابل اجراء است.

ماده 106 : دستورالعملها و آئین نامه ها ي اجرائی مربوط به این فصل به پیشنهاد مشترك وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.