تاریخچه سازمان تأمین اجتماعی

    
تامين اجتماعي در ايران
سابقه تامين اجتماعي در ايران به تصويب اولين قانون استخدامي كشوري در سال 1301 باز مي گردد كه طي آن، نظامي براي بازنشستگي به وجود آمد.

در اين قانون، سه اصل تامين اجتماعي كه عبارت بودند از فراهم کردن «حقوق و تامين خاص» براي كساني كه پس از خدمت، توانايي فعاليت خود را از دست مي دهند، «مقرري خاص» براي كساني كه به علت حادثه اي، عليل و از كار افتاده شوند و «حمايت كارفرمايان» از خانواده هر مستخدم كه فوت شود، به چشم مي خورد.

در اولين اقدام، طرح تشكيل «صندوق احتياط كارگران راه آهن» در سال 1309 به تصويب دولت رسيد.
در اين مصوبه، دولت تسهيلات خاصي را براي كارگران ضايعه ديده يا فوت شده در حين احداث راه آهن پيش بيني كرد.
در سال 1315 «نظام نامه كارخانجات و موسسات صنعتي» براي كارگران بخش صنعت به تصويب هيات دولت رسيد.

در سال 1325، قانون كار از تصويب هيات دولت گذشت.
طبق اين قانون، كارفرمايان، علاوه بر اينكه مكلف به رعايت قانون بيمه كارگران بودند، بايد دو صندوق شامل صندوق بهداشت (براي كمك به كارگر در مورد بيما ري هايي كه ناشي از كار نباشد) و صندوق تعاون (براي كمك در امور ازدواج، عائله مندي، بيكاري، از كار افتادگي، بازنشستگي، حاملگي و غيره) را در هر كارگاه تشكيل مي دادند.

در سال 1328، وزارت كار رسما تاسيس گرديد و طبق ماده 16 قانون كار مصوب 17 خرداد 1328، مقرر شد صندوقي به نام «صندوق تعاون و بيمه كارگران» براي معالجه و پرداخت غرامت كارگران تشكيل شود.

در ادامه در اواخر سال 1331 و در دوره نخست وزيري دكتر محمد مصدق،«لايحه قانوني بيمه هاي اجتماعي كارگران» براي اولين بار به تصويب رسيد و طبق آن سازمان مستقلي به نام «سازمان بيمه هاي اجتماعي كارگران» تاسيس شد.
اين سازمان مكلف و متعهد شد كمك ها و مزاياي مقرر در لايحه را در مورد كارگران و كارمنداني كه بيمه مي شدند، اعمال كند.

درپي مجموعه تحولات يادشده، به موجب تصويب نامه اي كه در فروردين 1342 به تصويب هيات وزيران رسيد، سازمان بيمه هاي اجتماعي كارگران به «سازمان بيمه هاي اجتماعي» تغيير نام يافت تا زير نظر وزارت كار و امور اجتماعي به فعاليت خود ادامه دهد.

 «بيمه هاي اجتماعي روستاييان» در سال 1347 به تصويب رسيد كه در سال 1354 در سازمان تامين اجتماعي ادغام شد.
در سال 1351 با تصويب قانون تامين خدمات درماني مستخدمان دولت، «سازمان تامين خدمات درماني» تشكيل شد.
تشكيل وزارت رفاه اجتماعي، تحول ديگري بود كه در سال 1353 روي داد. اين وزارتخانه، تقريبا تمامي امور مربوط به بيمه درمان و رفاه اقشار مختلف جامعه را تحت پوشش خود قرار داد.

در اين ميان، تصويب «قانون تامين اجتماعي» در تيرماه 1354 و تشكيل «سازمان تامين اجتماعي» را مي توان آغازگر تحولي نو در نظام تامين اجتماعي كشور دانست.

در سال 1355 با تصويب قانوني كه منجر به انحلال وزارت رفاه و تشكيل وزارت بهداري و بهزيستي شد، سازمان تامين اجتماعي به «صندوق تامين اجتماعي» تغيير نام داد و تعهدات و امكانات درماني آن به وزارت بهداري و بهزيستي محول شد.

اما اين تغيير، چندان دوام نياورد و با تصويب لايحه اي در شوراي انقلاب در سال 1358، سازمان تامين اجتماعي دوباره احيا شد.